Бекъий-Юрт
Бекъий-Юрт, е Ма́йски (эрс: Майское, хӀир. Майскæй) — ГӀалме шахьара къаьнара гӀалгӀай юрт, паччахьалкхен Ӏаьдалга диллача, карарча хана хӀирий доазонгахьа лоархӀаш я.
| Юрт | |
| Бекъий-Юрт | |
|---|---|
| Бекъий-Юрт | |
| хӀир. Майскæй | |
| 43°11′11″ с. ш. 44°43′16″ в. д.HGЯO | |
| Паччахьалкхе |
 Россе Федераци |
| Федерацен субъект | ХӀирийче |
| Муниципальни шахьар | ГӀалме |
| Юртда | ЦӀолой Ӏалаудина Мухьмад |
| Тархьари географии | |
| Йиллай | 1952 шу |
| Лакхал | 544 м |
| Ӏалама лоаттам | ТӀуна континентальни |
| Сахьата оаса | UTC+3:00 |
| Бахархой | |
| Бахархой | ↘6163[1] саг (2020) |
| Къамаш | гӀалгӀай, эрсий |
| Динаш | сунний бусалба |
| Паччахьалкхен мотт | хӀирий, эрсий |
| Дагарга идентификатораш | |
| Телефоний код | +7 86731 |
| Пошта индекс | 363103 |
| Код ОКАТО | 90240845001 |
| Код ОКТМО | 90640445101 |
| Номер в ГКГН | 0053173 |
| ams-maiskoe.ru | |
|
|
|
.svg)
.svg)
Географи
тоадеЮрт улл ГӀалме аьттача берда тӀа, Ӏаьлаха-Чуртен хьарсама́ из духьала кхийттачул тӀехьагӀа.
ЗӀилбухехьа Мочкъий-Юрти, хил дехьа Ольгинскоеи улл цунна, гӀинбухехьа Нана-Наьсаре я, гӀинбухьеи малхбузехьеи вийрзача ТӀой-Юрт я[2]. ТӀой-Юрт йолча оагӀорахьа Бекъий-Юрта́ Новое яха керда юрт хьатӀаяьй.
Тархьар
тоадеЮрт XIX бӀаьшаре долалуш йилла́р Хьоашаланаькъан Бекъа ва. Бекъа тайпа доладаьча Хьошакъий виӀий-виӀий-виӀий воӀ хиннав[3]. 1838 шера юрта 15 дезали хиннад берригаш 91 саг волаш[4].
XIX бӀаьшаре ах чакхдаьнначул тӀехьагӀа Бекъий-Юрт дӀа а яьнна, карташта тӀа хьоаяьяц. Цига денз Ӏилман балхашка мара лелаяьяц цун цӀи[5].
Таханара Бекъий-Юрт Мочкъий-Юртарча консервни завода́ гонахьа хьахиннай 1952 шера.
1992 шера гӀалгӀаштеи хӀираштеи юкъе къовсам хилалехьа Бекъий-Юрта вахаш 2899 саг хиннав – дукхагӀча даькъе гӀалгӀайи эрсийи. Къовсам болабелча 18 хӀирий цӀа (217 саг) юртара дадда дахад. Цар цӀенош ГӀалме шахьара кхыча юрташкара бе́ха́ Ӏобехка́ча гӀалгӀаша дӀалаьцад[6].
1994 шера «Чухьанахьа гӀолла дӀа-юха баьхача наьха цӀенге «Майски» (эрс: Городок внутренне перемещенных лиц "Майский") йиллай ГӀалгӀай Мехкадаь Овшанаькъан Руслана амарца. Хьалхара вагончикаш Бекъий-Юрта аьшкнаькъа йистерча даьсса лаьттача лаьтта тӀа увттаяьй ГӀалгӀайченцара гӀайна йисте. Нах шер-шера тӀабетталуш хиннаб. Дуккха нах лагера тӀа 1997 шера а, 1997 шера а ӀотӀакхийтта хиннаб: 1992 шера Шолжа-ГӀала тӀарча гаргара нах болча бе́ха дӀабаха́ хинна гӀалгӀай юха а бовдда безаш хиннаб, Шолжа-ГӀала тӀа тӀом хьа́р бахьан долаш.[6].
Бахархой
тоаде| Бахача наьх дукхал | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2002[7] | 2010[8] | 2011[9] | 2012[10] | 2013[11] | 2014[12] | 2015[13] |
| 5146 | ↗7315 | ↘7294 | ↘7117 | ↘6944 | ↘6780 | ↘6688 |
| 2016[14] | 2017[15] | 2018[16] | 2019[17] | 2020[1] | ||
| ↘6571 | ↘6446 | ↘6356 | ↘6269 | ↘6163 | ||
- Къамай лоаттам
2010 шера Россера беррига нах дӀаязбарах[18]:
| Къам | Дукхал, саг |
Дакъа берригача бахархоех, % |
|---|---|---|
| гӀалгӀай | 7096 | 97,0 % |
| эрсий | 99 | 1,4 % |
| нохчий | 38 | 0,5 % |
| кхыбараш | 82 | 1,1 % |
| берригаш | 7315 | 100 % |
Инфраструктура
тоадеЮрта ши маьждиги, ишколеи, амбулатории, пошти, тикаши я. Чуйиллай газ, свет, интернет[19].
Белгалдаккхар
тоаде- ↑ 1,0 1,1 Россе Федерацен бахархой дукхал муниципальни кхолламашка гӀолла 2020 шера наджгоанцхой бетта 1 денга (эрс.) (тӀакхача вӀаштехьа доаца тӀатовжам — тархьар). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 17.10.2020. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 17.10.2020.
- ↑ topomapper.com. www.topomapper.com (тӀакхача вӀаштехьа доаца тӀатовжам — тархьар). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 13.02.2021. — подробная карта Чечни и Ингушетии
- ↑ Хашагульгов М. Х. Фамильный род Хашагульговых. — Нальчик, 2017. — С. 21.
- ↑ Картоев М. М., 2014, оа. 467.
- ↑ Сулейманов А. С., 1980, оа. 21.
- ↑ 6,0 6,1 Сокирянская Е., Хантаганаькъан А. (А. Хантыгов). Забытые люди. Городок вынужденных мигрантов «Майский», Республика Северная Осетия, Пригородный район// Доклад по материалам социального исследования ПЦ «Мемориал»]], 09.12.2004
- ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более (эрс.). Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 3.02.2012.
- ↑ Итоги Всероссийской переписи населения 2010 года по РСО-Алания. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений и населённых пунктов
- ↑ Оценка численности населения муниципальных образований Республики Северная Осетия-Алания на 1 января 2011-2015 годов. ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 4.05.2015. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 4.05.2015.
- ↑ Россе Федерацен бахархой дукхал муниципальни кхолламашка гӀолла. Таблица 35. Массехана бахача наьх дукхала оценка 2012 шера наджгоанцхой бетта 1 денга. ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 31.05.2014. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 31.05.2014.
- ↑ Россе Федерацен бахархой дукхал муниципальни кхолламашка гӀолла 2012 шера наджгоанцхой 1 денга. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 16.11.2013. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 16.11.2013.
- ↑ Таблица 33. Россе Федерацен бахархой дукхал. ЛаьрхӀай муниципальни образованешка 2014 шера наджгоанцхой бетта 1 дийнахьа. ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 2.08.2014. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 2.08.2014.
- ↑ Россе Федерацен бахархой дукхал. ЛаьрхӀай муниципальни образованешка 2015 шера наджгоанцхой бетта 1 дийнахьа. ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 6.08.2015. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 6.08.2015.
- ↑ Россе Федерацен бахархой дукхал. ЛаьрхӀай муниципальни образованешка 2016 шера наджгоанцхой бетта 1 дийнахьа
- ↑ Россе Федерацен бахархой дукхал. Муниципальни образованешка гӀола 2017 шера наджгоанцхой бетта 1 дийнахьа (эрс.) (31 кӀимарса 2017). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 31.07.2017. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 31.07.2017.
- ↑ Россе Федерацен бахархой дукхал. ЛаьрхӀай муниципальни образованешка 2018 шера наджгоанцхой бетта 1 дийнахьа. ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 25.07.2018. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 26.07.2018.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года (эрс.) (тӀакхача вӀаштехьа доаца тӀатовжам — тархьар). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 31.07.2019. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 2.05.2021.
- ↑ Том 4. Таблица 4. Национальный состав РСОА по муниципальным образованиям по переписи 2010 года. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 19.08.2013. Архиве диллад 2016 шера тушола 5 дийнахьа.
- ↑ О нас (эрс.). Администрация Майского сельского поселения (тӀакхача вӀаштехьа доаца тӀатовжам — тархьар). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 13.02.2021. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 9.10.2018.
Литература
тоаде- Картоев М. М. Ингушетия в политике Российской империи на Кавказе. XIX век. Сборник документов и материалов.. — Магас, 2014.
- Сулейманов А. С. Топонимия Чечено-Ингушетии. — Грозный, 1980. — Т. 3.