Эзми
Эзми, е Озми (эрс: Эзми, хӀир. Эзми) — гӀалгӀай юкъерча бӀаьшерий нах баха моттиг; 1944 шу кхаччалца ГӀалгӀайчен доазона тӀа хиннай, амма карарча хана Ӏаьдало ХӀирийчен доазона тӀа лоархӀаш я, административни Буро пхьенна юкъе а йодаш. ХьалхагӀа Эзме гӀалгӀай архитектурах лоархӀаш бӀарчча комплексаш хиннай. Царна юкъе хиннай: 2 вӀови, 16 гӀалеи, иштта 3 маьлхара каши[3]. Таханарча дийнахьа цхьайола гӀалаш мара йисаяц[1].
| Нах баха моттиг | |
| Эзми | |
|---|---|
 | |
| 42°49′37″ с. ш. 44°39′21″ в. д.HGЯO | |
| Паччахьалкхе |
 Россе Федераци |
| Федерацен субъект | ХӀирийче |
| Пхье округ | Буро пхье |
| Тархьари географии | |
| Йиллай | 1643 шера[1] |
| ХьалхагӀа хинна цӀераш | Лакхера Эзми, Лохера Эзми |
| Лакхал | 1060 м |
| Ӏалама лоаттам | юкъера |
| Сахьата оаса | UTC+3:00 |
| Бахархой | |
| Бахархой | ↘196[2] саг (2010) |
| Къамаш | гӀалгӀай |
| Динаш | сунний бусалба |
| Паччахьалкхен мотт | хӀирий, эрсий |
| Дагарга идентификатораш | |
| Пошта индекс | 362 903 |
| Код ОКАТО | 90401362006 |
|
|
|
 Медиафайлаш Викиларма чу | |
.svg)
Тархьар тоаде
МоцагӀа хӀанзара юрт уллача метте ши юрт хиннай Лакхера Эзмии Лохера Эзми. Уж Ӏояхкараш ЖӀайрахара гӀалгӀай хиннаб 1643 шера[4][5]. Оаламо дувцачох ши воша хиннав уж Жабои Бочеи яхаш. Цу шинна юрта бӀаррча архитектурни комплексаш хиннай, гӀалаши вӀовнаши а йолаш[1].
1944 шера гӀалгӀай мехках бахалехь Эзми ЧИАССР ГӀалме шахьара юкъе хиннай (цул а хьалхагӀа ГӀалгӀай автономе областа юкъе). ГӀалгӀай Ӏобигачул тӀехьагӀа юртара вӀовнаши дукхагӀа мел йола гӀалаши йохаяьй[1]. ГӀалгӀай Сибарера цӀабаьхкачул тӀехьагӀа Эзми ЧИАССР Наьсарен шахьара юкъе хиннай. Амма бакъда, 1962 шера ЧИАССР Ӏаьдало Эзми ХӀирий Мехка дӀаеннай. 1963 шера денз Эзми Буро пхьенна юкъейоагӀаш я.
Бахархой тоаде
| Бахача наьх дукхал | |
|---|---|
| 2002[6] | 2010[2] |
| 224 | ↘196 |
- Къамай лоаттам
Ерригача Эрсече 2010 шера хьисап деш нах дӀаязбаьчох[7].
| Къам | Дукхал, саг |
Берригача бахархой да́къа, % |
|---|---|---|
| гӀалгӀай | 189 | 96,4 % |
| хӀирий | 5 | 2,6 % |
| кхыбараш | 2 | 1,0 % |
| берригаш | 196 | 100 % |
Белгалдаккхар тоаде
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Агиров, 2021, оа. 47.
- ↑ 2,0 2,1 Итоги Всероссийской переписи населения 2010 года по РСО-Алания. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений и населённых пунктов
- ↑ Эзми // Проект «Открытый Кавказ»
- ↑ Дахкильгов, 1989, оа. 15.
- ↑ Annual of Ibero-Caucasian linguistics. — Metsniereba, 1978. — Т. 5.
- ↑ Коряков Ю. Б. Этно-языковой состав населённых пунктов России : [арх. 17 лайчилла 2020] : база данных. — 2016.
- ↑ Том4. Таблица 4. Национальный состав РСОА по муниципальным образованиям по переписи 2010 года. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 19.08.2013. Архиве диллад 2016 шера тушола 5 дийнахьа.
Литература тоаде
- Агиров Т. А. Горная Ингушетия. — М.: Перо, 2021. — 416 с. — ISBN 978-5-00189-087-4.
- Дахкильгов Ш. Э. Слово о родном крае: записки краеведа. — Грозный: Чечено-Ингушское книжное издательство, 1989. — 149 с.
- Полян П. М. Не по своей воле: история и география принудительных миграций в СССР. — М.: О.Г.И., 2001. — 326 с.