ТӀехкий гом

ТӀе́хкий го́м (ба) (эрс: скелет, лат: osseus) — тӀехкийи, чачхамийи уж чӀоагӀдеча хоттамийи гуллам. Вай замалахь йовза эггара къаьнагӀа йола тӀехкий гомацара организм Астрален зӀилбухерча бердашта йистерча форда буха тӀа 550—560 миллион шу хьалхагӀа я́ха́ губка хьисапе Coronacollina acula я. Ший куцагахьа зӀанараш дӀайолха гӀоз хиннаб из, цун тӀехкий гом уж зӀанараш хиннай.. Дукха хана денз тӀехкий гом беш хилча тувладаь дегӀ маьлхе е йӀайхача гӀомара тӀа делла докъаду.

Сийнача сувсакха тӀехкий гом

Баьречун тӀехкий гом (сагаи говраи)

Типаш

ТӀехкий гомаш кхаь даькъе декъ: тӀерчоаи (экзотӀехкий гом), чурчоаи (эндотӀехкий гом), коачачоаи (гидротӀехкий гом)

ЭкзотӀехкий гом

Керттера статья: Экзоскелет

ЭкзотӀехкий гом е тӀера тӀехкий гом дукхагӀа мел долча бӀукъатӀехкйоацарашка ба. Цхьаццачара лаза хьисапе я (цхьалхагӀъяраш, моллюскаш), кхычара кутикула я (членистоногичара хитина гӀагӀ). Цар белгалонех белгало я оагилга организмаш цу го́ма чу ца хилар.

Эндоскелет

Керттера статья: Эндоскелет

ЭндотӀехкий гом е чура тӀехкий гом (е лоацца «тӀехкий гом») букъатӀехкйолчара ба. Кхаьта́ бола маьжений гуллам ба из мезенхимах хьахулаш йоагӀаш йола. Къаьста яьдача тӀехкех латт шоайла чачхамаи, тӀехкаи кӀадаша е фиброзай кӀадаша хетта йолча. Цар цхьана ӀотаӀа-лелийтача ража мела (пассивни) дакъа ду.

ТӀехкий гом бекъ:

• соан тӀехкий го́ма́и (букъчкъаьра гӀад, тути, наькха гом)
• тӀатеха (когий-кулгийИ цар гомийи тӀехкаш).

Условно иштта тутенни, тутен кӀалхенни а екъ. Тутен кӀалхе туте мел йоаца тӀехк я.

Гидроскелет

Керттера статья: Гидроскелет

ГидротӀехкий гом е коача тӀехкий гом яхар цхьадолча дийнатий ба, масала паразиташ йолча гергача нӀаний ба гидротӀехкий гом. Цар дегӀ даьсса гали саннна да чухье хиво юз, хӀаьта цу «гале» пенаш пхьидий хьоасех даь да. Пхьидий хьоасаша из хий Ӏоткъам а беш теӀаду, цудухьа мӀаьда а йоацаш, дегӀа кеп ондо́ хул.