Чачхам (я) (эрс: хрящ, лат: cartilago) — хоттача кӀадий кеп. Чачхама чӀоаггӀа, кхаьта а йола тоӀайича метта а отта оагилга юкъера хӀама я. Чачхама кӀада тӀехкийчунцара (иштта дукхагӀа мел долча кӀадашцара) керттера башхало чухьа нерваши пхаьнаши ца хилар да. Нагахь санна оагилга юкъера хӀама цхьантайпара хуле, чачхамах кизга е гиалина оал, нагахь мазаех латте — мáза, нагахь увзалуча мазай цхаралах латте — цхарала. ТӀехьанахьа къаьстта йола перихондри яха хоттача кӀадай чӀибал тӀакхелла улл чачхама тӀа. Дийнатий дегӀагахьа чачхам е тӀехкий гома чӀоагӀа кӀийле хул е тӀехкий гома увзалу моттигаш кхоллаш хул (тӀехкий бовхьаш тӀакхулла хоттамий тӀехенаш хьаярца е тӀехкашта юкъе тӀайнаш (прослойкаш) а хулаш уж шоайле хотт, масала, цу тайпара болх букъчкъаьрашта юкъера Ӏаькъаша бу).

Оптикай микроскопера чачхама кӀадий гистологен препарат

Онтогенез

тоаде

Лакхерча букъанчкъаьрий дийнатий онтогенезагахьа дукхагӀа мел йолча тӀехкий дегӀаяр цкъахьалха чачхам хулаш, тӀаккха уж чачхамий кӀадаш тӀехкий кӀадаех хувцаш хул.

Эггара хьалхагӀа чачхам чачхама чкъаьрий хьахиннай (масала, аькхалий), тӀехкий болх а лелабеш. Белгалдаккха деза, тӀехкий гомацарча букъанчкъаьрий чачхамашкахьа минерале тухий (кальция фосфата) чулоацам оагилга юкъерча хӀаман чу лоха хилар, из бахьан долаш тӀехкаел эсалагӀа я уж чӀоагӀалгахьа. Аькхалийи кхыча чачхама чкъаьрийи чачхам дуккханахьа минерале тухаш чуӀув, бакъда дийна оагилгаш цун тӀехьанахьа мара йисац.

Классификаци

тоаде

Сага дегӀагахьа кхо керттера чачхама кӀадай кеп белгалйоах[1][2]:

Чачхамаш кхехкаеча хана хондрин яха хӀама хьайоалл цох. Дийнатий чачхамаш студень кийчаеча хана тоха.

Белгалдаккхар

тоаде
  1. Ю. И. Афанасьев, Н. А. Юрина, Е. Ф. Котовский. Гистология. — 5-е изд., перераб. и доп. — М.: Медицина, 2002. — С. 224—232. — 744 с. — ISBN 5-225-04523-5.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Антипова Л. В., Слободяник В. С., Сулейманов С. М. Анатомия и гистология сельскохозяйственных животных. — 2. — М.: Юрайт, 2019. — С. 53—56. — 388 с. — ISBN 9785041793876.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 Гартнер Л. П., Хайатт Дж. Л. Цветной атлас гистологии. — Logobook.ru, 2008. — С. 72—73. — 462 p. — ISBN 9785986570129.