Мингал (ба) е Марс (лат: Mars, эрс: Марс) — диъалагӀа дуне да Малхагара, боарамга диллача ворхӀлагӀа да Маьлха коа.

Мингал ♂
Дуне
Кхыйола цӀераш Марс, ЦӀедуне
Орбитальные характеристики
Перигелий 2,06655Ло:E км[1][2]
1,381 Ло:А. е.[2]
Афелий 2,49232Ло:E км[2][1]
1,666 Ло:А. е.[2]
Большая полуось (Ло:Math) 2,2794382Ло:E км[2][1]
1,523662 Ло:А. е.[2]
1,524 земной[2]
Эксцентриситет орбиты (Ло:Math) 0,0933941[2][1]
Сидерический период обращения (продолжительность года)
686,98 земных суток
1,8808476 земных лет[1][2]
Синодический период обращения 779,94 земных суток[1]
Орбитальная скорость (Ло:Math) 24,13 км/с (средн.)[1]
24,077 км/с[2]
Наклонение (Ло:Math)

1,85061° (относительно плоскости эклиптики)[1]

5,65° (относительно солнечного экватора)
Долгота восходящего узла (Ло:Math) 49,57854°
Аргумент перицентра (Ло:Math) 286,46230°
Чей спутник Солнца
Спутники 2
Физические характеристики
Полярное сжатие 0,00589 (1,76 земного)
Экваториальный радиус 3396,2 км[3][4]
0,532 земного
Полярный радиус 3376,2 км[3][4] 0,531 земного
Средний радиус 3389,5 км[2][1]
0,5320 земного
Площадь поверхности (Ло:Math) 144 371 391 км² (0,283 земной)[2]
Объём (Ло:Math) 1,6318 Ло:E км³[1][2]
0,151 земного
Масса (Ло:Math) 6,4185Ло:E кг[1][2]
0,107 земной
Средняя плотность (Ло:Math) 3,933 г/см³[1][2]
0,714 земной
Ускорение свободного падения на экваторе (Ло:Math) 3,711 м/с²
0,378 Ло:Math[2]
Первая космическая скорость (Ло:Math1) 3,55 км/с
Вторая космическая скорость (Ло:Math2) 5,03 км/с
0,45 земной[1][2]
Экваториальная скорость вращения 868,22 км/ч
Период вращения (Ло:Math) 24 часа 37 минут 22,663 секунды[2] (24,6229 ч) — сидерический период вращения,
24 часа 39 минут 35,244 секунды (24,6597 ч) — длительность средних солнечных суток[5].
Наклон оси 25,1919°[5]
Прямое восхождение северного полюса (Ло:Math) 317,681°[1]
Склонение северного полюса (Ло:Math) 52,887°[1]
Альбедо 0,250 (Бонд)[1]
0,150 (геом. альбедо)
0,170[1]
Видимая звёздная величина −2,94
Температура
На поверхности от −140°C до +20°C
 
мин. сред. макс.
по всей планете
186 К;
−87 °C[2]
210 K
(−63 °C)[1]
268 К;
−5 °C[2]
Атмосфера[1]
Атмосферное давление 0,4—0,87 кПа
(4Ло:E—8,7Ло:E атм)
Состав:
Викилармий логотип Медиафайлаш Викиларма чу
Викидараш чура хоам ?

Цу дунен дозал Лаьттан дозала 10,7 % да. Марс аьнна цунах цӀи тиллай Ширча Румера тӀема даьла — Марса цӀерах (из тарлу ширча эллиной волча Аре́са́). Цхьайолча хана Марсах оал «цӀе дуне», аьшка оксидо луш болча цун тӀехен цӀе бос бахьан долаш.

Мингал — лаьтта тоабан дуне да кӀезига айха тӀехар-Ӏи долаш (цун тӀехен йисте Ӏоткъам 160-за кӀезигагӀа ба лаьтта тӀа болчул). Марсага ший хьахинна ши новкъар да — Фобоси Деймоси (ширча эллиной меттала — «кхерамеи» «унзареи», Ареса шин виӀий цӀераш). Уж новкъараш кхачарга хьажача зӀамига да (Фобос — 26,8×22,4×18,4 км, Деймос — 15×12,2×10,4 км)[6], нийса йоаца форма йолаш да.

Карарча хана, Лаьтта даьлча, Мингал — ма дарра дукхагӀа техка дола дуне да Маьлха коара.

Белгалдаккхар тоаде

  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 1,18 1,19 Williams, David R. Mars Fact Sheet. National Space Science Data Center. NASA (1 тов 2004). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 22.03.2011. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 16.07.2011.
  2. 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 2,19 Mars: Facts & Figures. NASA. ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 6.03.2007. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 4.08.2011.
  3. 3,0 3,1 Seidelmann P. K. et al. (2007). «Report of the IAU/IAGWorking Group on cartographic coordinates and rotational elements: 2006». Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy 90: 155—180. DOI:10.1007/s10569-007-9072-y. Проверено 2007-08-28.
  4. 4,0 4,1 Согласно наиболее приближённой к реальной поверхности планеты модели эллипсоида
  5. 5,0 5,1 M. Allison, M. McEwen. A post-Pathfinder evaluation of areocentric solar coordinates with improved timing recipes for Mars seasonal/diurnal climate studies // Planet. Space Sci.. — 2000. — Vol. 48. — P. 215—235. — DOI:10.1016/S0032-0633(99)00092-6.
  6. Mars: Moons: Phobos. NASA Solar System Exploration (30 September 2003). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 2.12.2013. Архиве диллад 2013 шера ардара 19 дийнахьа.

ТӀатовжамаш тоаде