Оарштхой-Фарта
(«Оарштхой Форта» яхачунгара дӀасалостам ба)
Оа́рштхой-Фарта[2], Оа́рштхой Форта[3], иштта Орстхой-Фарта[4] (я) (нохч. ТӀехьа-Марта, эрс: Ачхой-Мартан) — Нохчий Мехка ула юрт. Оарштхой-Фартан шахьара административни юкъ я.
| Эйла | ||||||
| Оарштхой-Форта | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ачхой-Мартан | ||||||
| нохч. ТӀехьа-Марта | ||||||
| ||||||
| 43°11′21″ с. ш. 45°17′05″ в. д.HGЯO | ||||||
| Паччахьалкхе |
 Россе Федераци |
|||||
| Федерацен субъект | Нохчиче | |||||
| Муниципальни шахьар | Оарштхой-Фортан | |||||
| Юрт | Оарштхой-Форта | |||||
| Юртда | Хучинаькъан Махьмада Темарлан | |||||
| Тархьари географии | ||||||
| Йиллай | 1846 шера | |||||
| ХьалхагӀа хинна цӀераш |
1944 кхачч. — Ачхой-Мартан 1957 кхачч. — Новосельское |
|||||
| Лакхал | 247 м | |||||
| Ӏалама лоаттам | юкъера | |||||
| Сахьата оаса | UTC+3:00 | |||||
| Бахархой | ||||||
| Бахархой | ↗25 211[1] саг (2021) | |||||
| Къамаш | нохчий | |||||
| Динаш | сунний бусалбаш | |||||
| Катойконим | оарштхой-фортахо, оарштхой-фортахой | |||||
| Паччахьалкхен мотт | нохчий, эрсий | |||||
| Дагарга идентификатораш | ||||||
| Телефоний код | +7 87142 | |||||
| Пошта индекс | 366600 | |||||
| Код ОКАТО | 96202000001 | |||||
| Код ОКТМО | 96602402101 | |||||
| Номер в ГКГН | 0128843 | |||||
|
|
||||||
 Медиафайлаш Викиларма чу | ||||||
.jpg)
.svg)
Юрт ула моттиг
тоаде
Шолжа-ГӀалийна шовзткъа километр гаьна улл. Юрт юкъе гӀолла Шолжах кхеташ дола Форта дода (нохч. Марта), тӀаккха юрта юхе гӀолла Ӏашхий дода (нохч. Ӏашхо, Ӏашху). ГаргагӀа яда нах баха моттигаш: зӀилбухен-малхбузехьа — БӀумат, гӀинбухен-малхбузехьа — АгӀа-Боарзе, гӀинбухехьа — Керда Шарой, гӀинбухен-малхбоалехьа — ШаӀми-Юрт.
Хьал
тоадеЮрта болхбеш 13 дешарче я: 9 юкъара дешар телаш я, цаӀ бархӀ шера хьехаш я, кхоъ берий беш я. Цул совгӀа дзюдо, карате, тхэквандо, бокс хьеха моттигаш я (дзюдо йиӀигашта а я).
«Ачхой» яха воллейбола тоабеи, «Марта» яха футбола тоабеи я шоай. ТӀом болалехьа юрта Политехника дешарчеи, школа-интернати хиннай. Библикотека а латт — 70 эзар дешарг дола шахьара библиотека.
Ялат дӀадувши, доахани бешамаши лелаеши «Ачхой-Мартан» яха паччахьалкхен боахам ба. Мехка йоккхагӀа йола ги тоаду ГУП а, иштта пластик хьаю завод а латт.
Баха нах
тоаде| Бахача наьх дукхал | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1939[5] | 1959[6] | 1970[7] | 1979[8] | 1989[9] | 1990[10] | 2002[11] | 2010[12] | 2012[13] |
| 6399 | ↗8389 | ↗12 250 | ↗12 726 | ↗14 680 | ↗15 101 | ↗16 742 | ↗20 172 | ↗21 176 |
| 2013[14] | 2014[15] | 2015[16] | 2016[17] | 2017[18] | 2018[19] | 2019[20] | 2020[21] | 2021[1] |
| ↗21 664 | ↗22 187 | ↗22 569 | ↗22 922 | ↗23 282 | ↗23 667 | ↗24 212 | ↗24 864 | ↗25 211 |
5000
10 000
15 000
20 000
25 000
30 000
1970
2010
2016
2021
- Къамай лоаттам
Ерригроссе 2010 шера хьисап деш нах дӀаязбаро оттадаьчох[22]:
| Къам | Дукхал, чел. |
Берригача боахархоех % |
|---|---|---|
| нохчий | 20 113 | 99,7 % |
| кхыбараш | 59 | 0,3 % |
| берригаш | 20 172 | 100,00 % |
Тайпаш
тоадеОарштхой-Форта даха тайпаш:
Белгалдаккхар
тоаде- ↑ 1,0 1,1 Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2021 года (эрс.) (тӀакхача вӀаштехьа доаца тӀатовжам — тархьар). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 27.04.2021. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 2.05.2021.
- ↑ Кодзоев, 2021, оа. 15.
- ↑ Барахоева, Кодзоев & Хайров, 2016, оа. 27.
- ↑ Оздоев, 1980, оа. 830.
- ↑ Ло:Население/1939AI
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность сельского населения РСФСР - жителей сельских населённых пунктов - районных центров по полу
- ↑ Ло:Население/1970S
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1979 года. Численность сельского населения РСФСР - жителей сельских населённых пунктов - районных центров. ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 29.12.2013. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 29.12.2013.
- ↑ Ло:Население/1989F
- ↑ Архивный вестник, №1. Нальчик:Архивное управление Правительства Чеченской Республики, 2013.
- ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 3.02.2012.
- ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1. Численность и размещение населения Чеченской Республики. ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 9.05.2014. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 9.05.2014.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года. ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 31.05.2014. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 31.05.2014.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 16.11.2013. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 16.11.2013.
- ↑ Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года. ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 2.08.2014. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 2.08.2014.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года. ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 6.08.2015. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 6.08.2015.
- ↑ Россе Федерацен бахархой дукхал. ЛаьрхӀай муниципальни образованешка 2016 шера наджгоанцхой бетта 1 дийнахьа
- ↑ Россе Федерацен бахархой дукхал. Муниципальни образованешка гӀола 2017 шера наджгоанцхой бетта 1 дийнахьа (эрс.) (31 кӀимарса 2017). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 31.07.2017. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 31.07.2017.
- ↑ Россе Федерацен бахархой дукхал. ЛаьрхӀай муниципальни образованешка 2018 шера наджгоанцхой бетта 1 дийнахьа. ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 25.07.2018. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 26.07.2018.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года (эрс.) (тӀакхача вӀаштехьа доаца тӀатовжам — тархьар). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 31.07.2019. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 2.05.2021.
- ↑ Россе Федерацен бахархой дукхал муниципальни кхолламашка гӀолла 2020 шера наджгоанцхой бетта 1 денга (эрс.) (тӀакхача вӀаштехьа доаца тӀатовжам — тархьар). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 17.10.2020. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 17.10.2020.
- ↑ Том 4 книга 1 "Национальный состав и владение языками, гражданство"; таблица 1 "Национальный состав населения Чечни по городским округам, муниципальным районам, городским населённым пунктам, сельским населённым пунктам с численностью населения 3000 человек и более" (тӀакхача вӀаштехьа доаца тӀатовжам — тархьар). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 27.11.2018. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 29.09.2015. Архиве диллад 2015 шера тов 29 дийнахьа.
- ↑ Сулейманов, 2006, оа. 315.
- ↑ Сулейманов, 2006, оа. 407.
Литература
тоаде- Н. Д. Кодзоев. Русско-ингушский словарьЛо:Ref-inh, ru / Под ред. Р. Р. Хайрова. — Ростов н/Д.: Типография «Лаки Пак», 2021. — С. 1—656. — 656 с. — ISBN 978-5-906785-55-8.
- Н. М. Барахоева, Н. Д. Кодзоев, Б. А. Хайров. Ингушско-русский словарь терминовЛо:Ref-inh, ru. — 2-е. — Нальчик: ООО «Тетраграф», 2016. — С. 1—288. — 288 с.
- Оздоев И. А. Русско-ингушский словарь: 40 000 словЛо:Ref-inh, ru / Под ред. Ф. Г. Оздоева и А. С. Куркиева. — М.: «Русский язык», 1980. — С. 1—832. — 832 с.
- Сулейманов А. С. Топонимия Чечни. — Грозный: ГУП "Книжное издательство", 2006. — 711 с. — 5000 экз. — ISBN 598896002-2.
ТӀатовжамаш
тоаде- Ачхой-Мартан на сайте администрации района (эрс.). a-martan.ru (тӀакхача вӀаштехьа доаца тӀатовжам — тархьар). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 4.10.2020. Архиве диллад 2021 шера маьтсела 6 дийнахьа.
- Ачхой-Мартан — официальный сайт сельского поселения (эрс.). amartan.ru (тӀакхача вӀаштехьа доаца тӀатовжам — тархьар). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 4.10.2020.
Ло:Населённые пункты Ачхой-Мартановского района Ло:Райцентры Чечни