Йоалинг
Йоалинг[1], е йолинг[2] (я) (эрс: галоп) — говрийи цхьацца кхыдолча дийнатийи кхо такт йола болар[3]. Йоалинг яхача боралца йодача говрах говр йӀоахолаш йода оал, кхыча говрий боларий дусташ хилча, эргаш да из. Кхычахьа -гӀа тӀатох йортагӀа/чоаболагӀа, йоргӀагӀа, боларагӀа.
Акха говраш йӀоахалаш йолх, дулхах дажача дийнатех йовда езача ханеи, лоаца никъ сихха дӀачакхабаккха безача ханеи. Шин-кхаь километрал дукхагӀа наггахьа мара йовдац говраш, хӀана аьлча цу темпаца сиха кӀаьдлу уж, бакъда йолинг мелó хилча доккхагӀа дола наькъаш а дехк цара. Меллашха йӀоахолаш йодача говра сухал 20 км/сахьатал дукхагӀа хилац.
Говр шин тактаца (тувсалуча санна) йодача йолингах карьер оал. Цу боларцара говра сухал 69,2 км/сахьата хила йиш я.
БоларагӀеи, йортагӀеи, йоргӀагӀеи говр йодача хана цун дегӀ биъе кога тӀа цхьатарра ӀотаӀаш дале а, говр йолингах йодача хана из болар малагӀча когаца доладаьд хьежжа ӀотеӀаргда дегӀ. Цун когаш Ӏоувттадара аргӀанга хьежжа йолинг аьттехьареи аьрдехьареи хул. Аьрдехьарча йолингаца аьрдехьа верзаш аттагӀа да, аьттехьарчунца — аьттехьа.
Аьрдехьарча йӀоахалаш говр укх аргӀах йода: цкъахьалха лаьттах тӀехьашкара аьттиг ӀотаӀ (цхьоалагӀа темп), тӀаккха говро цхьан хана чухь хьалхашкара аьттигеи тӀехьашкара аьрдигеи Ӏооттабу лаьтта тӀа (шоалагӀа темп), тӀаккха алхха цхьан хьалхашкарча аьрдига ӀотаӀ (кхоалагӀа темп). ЦхьоалагӀча темпа юха дӀатӀаялалехьа говр цхьаккха кога Ӏо а ца таӀаш, «гӀетта йодаш» юкъ йоагӀ.
Белгалдаккхар
тоаде- ↑ Кодзоев Нурдин. Русско-ингушский словарь. — Ростов-на-Дону, 2021.
- ↑ Дударов А.-М. М. Земледелие ингушей (XIX – первая половина XX века): Историко-этнографический очерк.. — Нальчик: ООО «Тетраграф», 2015.
- ↑ Галоп // Брокгаузеи Ефронеи зӀамагӀа дола энциклопеде дошлорг : 4 т. — СПб., 1907—1909.